Antilliaans Dagblad, 22 January 2015

Risking 3 billion, or

A once in a lifetime opportunity to bring change

Toespraak mr. G.A.H. (Aubrich) Bakhuis aan de Vaste Commissie Koninkrijksrelaties van de Tweede Kamer op 22 januari 2015 te Den Haag[1]

 

Geachte Voorzitter, Geachte Leden van de Vaste Commissie Koninkrijksrelaties en overige aanwezigen,

 

De regering van Curaçao staat voor een complexe keuze. Gaat het land Curaçao door met de verhuur van een vervuilende, onrendabele ISLA raffinaderij aan de PDVSA?[2] Gaat het miljarden laten investeren in de modernisering van de raffinaderij? Of wordt er ruimte geboden aan alternatieve ontwikkelingsplannen?

Alle opties over de toekomst van de ISLA-raffinaderij hebben verstrekkende gevolgen voor de inwoners van Curaçao, de miljoenen bezoekers én de partners in het Koninkrijk der Nederlanden. Wij van GreenTown Curacao willen dat de Curaçaose overheid kiest voor de route naar een duurzame economie en structurele financiële zelfstandigheid. Ik sta hier namens twee stichtingen in één organisatie, ruim honderd vrijwilligers en een achterban van duizenden zowel in Curaçao als hier in Nederland. Voorzitter, namens al deze mensen danken wij u voor de gelegenheid hier vandaag voor deze Commissie te mogen staan.

Geschiedenis

Voorzitter,

De raffinaderij waar we het vandaag over hebben, werd 100 jaar geleden gebouwd en ruim 70 jaar door Koninklijke Shell geëxploiteerd. Het besluit om Venezolaanse olie in Curaçao te raffineren was in die tijd vooruitstrevend en getuigde van lef en visie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was bijna driekwart van de brandstof van de geallieerden afkomstig van diezelfde Shell-raffinaderij op Curaçao. Daar zijn wij met z’n allen nog steeds erg trots op. En we zijn dankbaar voor de prachtige jaren die Shell Curaçao heeft gebracht. U kunt het zich haast niet voorstellen, maar er was ooit een tijd waarin Curaçao een begrotingsoverschot kende en er financieel beter voor stond dan andere landen in het Koninkrijk, inclusief Nederland. Maar tijden zijn veranderd. Zoals u weet wilde Shell de raffinaderij halverwege de jaren ’80 sluiten. Vooral om bedrijfseconomische redenen. Daarbij zou Shell zelfs de rotzooi - zoals het Lid Van Raak het treffend kwalificeerde -  opruimen. In het verleden is gesteld dat de koninkrijksregering en ook Nederland een historische fout hebben begaan door toe te laten dat het Eilandgebied Curaçao de raffinaderij voor het symbolische bedrag van één Antilliaanse gulden kon overnemen van Shell. Wij van GreenTown Curaçao zien dat anders. Wij zien het als een wijze les waar we met z’n allen, aan weerszijden van de Atlantische Oceaan, van kunnen leren. Nu is het moment. Wij hebben allemaal – van de leden van uw commissie, tot aan de mensen die letterlijk onder de rook van de raffinaderij leven - de mogelijkheid om het tij te keren. Een once in a lifetime opportunity om samen van Curaçao en de rest van het Caribisch deel van het Koninkrijk een showcase van innovatie en duurzaamheid te maken voor de wereld. Onze organisatie werkt nu al samen met wetenschappers van vooraanstaande kennisinstituten, zoals de MIT in Boston, de TU Delft en de Erasmus Universiteit Rotterdam. En ook met gerenommeerde adviseurs, innovatieve ondernemers en gevestigde bedrijven. Deze samenwerkingsverbanden worden in de nabije toekomst geïntensiveerd en versterkt. GreenTown heeft de ambitie om op termijn een eigensoortige Silicon Vally in Zuid-Amerika te worden op het gebied van duurzaamheid en innovatie. Een plek waar universiteiten met studenten, en beroepsopleiders met cursisten, investeerders en met jonge ondernemers samenkomen om de wereld voor te bereiden op een leven zonder fossiele brandstoffen.

De huidige situatie: een vervuilende, gevaarlijke en voor Curaçao onrendabele olieraffinaderij

Voorzitter, voordat ik u vertel hoe wij dat willen bereiken, wil ik de Commissie een paar gewetensvragen stellen die verduidelijken waarom wij hier zitten en om uw aandacht vragen.

Als eerste:

-        Hoelang blijft ISLA grootste vervuiler van het Koninkrijk? Wist u dat Curaçao in de ranking van hoogste CO2-uitstoot per hoofd van de bevolking op een beschamende tweede plek  staat? En dit in verhouding tot het laagste inkomen?

-        Laten wij nog langer toe dat er mensen ziek worden en komen te overlijden als gevolg van de uitstoot uit de 100 jaar oude installaties en rookpijpen?

-        Of dat de mensen die er werken gevaar lopen en er ongelukken gebeuren door gesprongen verroeste leidingen en ander verouderd materieel?

-        In dat kader Voorzitter, hoelang laten we de Venezolaanse staatsoliemaatschappij een – in de woorden van het Lid Van Raak  - een bouwvallig huurhuis nog verder uitwonen ten koste van de bevolking van Curaçao? Zonder dat daar echte baten tegenover staan?

En ten slotte, maar minstens zo belangrijk:

-        Gaan wij met lede ogen toezien dat Curaçao voor 3 miljard dollar het schip ingaat?

 

Voorzitter ik verwacht geen direct antwoord van uw Commissie, noch de Tweede Kamer. Dit zijn namelijk vragen die de regering van Curaçao dient te beantwoorden. Het is ook hier vaker gezegd, de toekomst van de ISLA is een autonome aangelegenheid van het land Curaçao. Echter, ook u deelt mee in de verantwoordelijkheid die wij in het Koninkrijk gezamenlijk dragen voor de naleving van internationale milieuafspraken, voor de deugdelijkheid van het bestuur in het land Curaçao, maar ook voor het welzijn van de mensen in Curaçao. Die gedeelde verantwoordelijkheid draagt u ten aanzien van garanties voor leningen of investeringen uit Venezuela of wellicht China, uiteindelijk ook voor de Nederlandse belastingbetaler die uw leden primair vertegenwoordigen.

 

Wat is GreenTown Curaçao?

Vanuit die gezamenlijke verantwoordelijkheid presenteren wij vandaag een alternatief plan voor de ISLA. Een scenario waar het volk van Curaçao wél van kan profiteren. In onze brief van 18 oktober 2014 hebben we onze ambities geschetst:  Wij willen een innovatieve groene stad bouwen en vooral mensen aan het werk krijgen. In onze plannen houdt de raffinaderij op te bestaan en wordt de bijna 500 hectare aan vervuild havengebied getransformeerd tot een levendige stad vol bedrijvigheid: het economische groene epicentrum van het Caribisch gebied.

GreenTown staat voor innovatie, duurzaamheid en het creëren van kansen. Wij hebben onze ambities door experts van Royal Haskoning (DHV) laten onderzoeken en doorrekenen en zelfs in de meest voorzichtige schattingen zorgt ons alternatief voor meer banen, meer economische groei en hogere overheidsinkomsten dan nu het geval is met de ISLA. Onze beoogde Public-Private-Partnership bestaat uit een samenwerkingsverband tussen de overheid, het internationale en bedrijfsleven, het lokale Midden- en Kleinbedrijf en verschillende stakeholders uit de Curaçaose samenleving. Een ieder is welkom een bijdrage te leveren. Ons alternatief zet in op het aanbrengen van diversiteit in de economische activiteiten in het havengebied en op het gehele eiland. Je kunt immers niet wedden op één paard. Ons plan bevat maar liefst 7 verschillende sectoren waarin werkgelegenheid en ondernemerschap worden gecreëerd. Toerisme is een belangrijke pijler, maar ook die sector is weer onderverdeeld, zodat Curaçao zich kan onderscheiden van eilanden in de regio. Andere sectoren zijn de scheepsreparatie en scheepsbouw, recyclingactiviteiten, duurzame visserij en een hele belangrijke: Green Town zorgt voor een boost van de kenniseconomie. Door te investeren in het aantrekken van internationale kennisinstituten krijgt Caribisch deel van het Koninkrijk een aantrekkingskracht voor wetenschappers en studenten uit de hele wereld. Stelt u zich voor: Een hoogleraar van de TU-Delft die een MIT-student kennis bijbrengt over watermanagement, met de Caribische zee als studycase. Door samen met lokale partners in te zetten op onderwijs krijgen Curaçaose jongeren kansen om zich in hun eigen vertrouwde omgeving te ontwikkelen en te ontplooien. Zodat ook zij hun geluk niet in Nederland of elders in de wereld hoeven te zoeken, zoals dat nu in de ogen van sommigen nog altijd teveel gebeurt. Sterker nog, de toegenomen werkgelegenheid en kansen voor ondernemerschap, bieden de ruim 100.000 in Nederland woonachtige mensen met Caribische roots de mogelijkheid om terug te keren. Dat zal niet alleen hen, maar ook sommigen van uw Kamer zeker moeten aanspreken.

 

Vandaag beginnen!

Voorzitter, om ons alternatief te verduidelijken zal ik u kort het stappenplan schetsen. Zoals u weet loopt het huurcontract met de PDVSA af in 2019. Maar we willen en hoeven niet te wachten tot het zover is. In feite kan vandaag al worden begonnen met de ontmanteling van de oude, roestige installaties die niet worden gebruikt. De ontmanteling en recycling van niet-actieve installaties levert de overheid al direct inkomsten op die kunnen worden gebruikt voor het verdere saneringstraject en de transitieperiode. Intussen worden de aan de raffinaderij omliggende terreinen gesaneerd en ontwikkeld, om zo snel mogelijk de economische activiteiten van het havengebied te verder uit te breiden. In 2019, wanneer het huurcontract is verlopen en de activiteiten van de raffinaderij worden afgebouwd, kan gefaseerd worden begonnen met de schoonmaak en het saneren van de meest vervuilde gebieden. Aan de herontwikkeling van de omliggende wijken, zoals Wishi, Marchena en Buena Vista kan ook al snel worden begonnen, evenals het upgraden van het droogdok en het ontplooien van andere activiteiten in de haven. Zo worden zoveel mogelijk mensen aan het werk gezet en gehouden.

Voor alle duidelijkheid Voorzitter, de olieindustrie zal niet geheel verdwijnen van het eiland. De oliebron aan de kust van Venezuela is voorlopig nog niet opgedroogd en zolang er in de wereld nog fossiele brandstoffen en grondstoffen worden gebruikt, kan de handel nog altijd via Curaçao lopen zoals dat nu ook al gebeurt met die immense olietankers. De overslag- en afslagactiviteiten in Bullenbaai worden in ons alternatief gemoderniseerd en uitgebreid, zodat die aan de internationale milieunormen voldoen, zoals ook hier in Nederland in de Botlek gebeurt. Onder de huidige contractvoorwaarden met de PDVSA loopt het land Curaçao honderden miljoenen dollars mis. Dit pleit dus voor nieuwe afspraken, waar heel Curaçao van profiteert. In ons alternatief heeft Curaçao de oliehandel en overslag in eigen beheer, met behoud van eigen mensen en expertise.

 

Waarom vragen wij uw aandacht?

Voorzitter, wij van GreenTown Curaçao vragen, de Commissie Koninkrijksrelaties en alle leden van de Tweede Kamer om mee te doen in deze ‘once in a lifetime opportunity’. In onze brief aan de Voorzitter van de Tweede Kamer hebben wij een aantal verzoeken gedaan. Ik wil er hier nog twee toelichten:

1. Ten eerste verzoeken wij de leden van de commissie Koninkrijksrelaties om binnen de grenzen van hun parlementaire bevoegdheden vinger aan de pols te houden bij de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties als het gaat om de toekomst van de ISLA-raffinaderij. Het volk van Curaçao is er bij gebaat dat de besluitvorming rondom de toekomst van de ISLA transparant en zorgvuldig geschiedt. Dit laatste is ook voor de Tweede Kamer van cruciaal belang. De businesscase van de voortzetting van het huurcontract met de PDVSA is onduidelijk. In een intentieverklaring tussen de regering van Curaçao en de PDVSA is overeengekomen dat gezamenlijk gezocht zou worden naar een investeerder voor 2 tot 3 miljard. Dit is namelijk het bedrag dat nodig is om de raffinaderij de komende jaren bedrijfseconomisch rendabel en conform de vereiste milieuvoorschriften te kunnen laten opereren.

Ik herhaal voorzitter: Curaçao is van plan een financierings- en investeringstraject van 3 miljard dollar aan te gaan. Curaçao heeft dat geld zelf uiteraard niet in de staatskas en zal het ook niet bij Nederland komen lenen. 3 miljard dollar lenen voor een industrie die op zijn beloop is. Daar komt nog bij dat de Venezolaanse ruwe olie niet geschikt is voor producten op de Amerikaanse en Europese markt, dat heeft Shell in 1985 al ingezien. Bovendien spelen er geo-politieke kwesties die de Tweede Kamer ook aangaan. Leden van deze commissie hebben onlangs Kamervragen gesteld over de verwerking van Russische olie nu komt er wellicht een afspraak tussen Venezuela en China, waar de ISLA-raffinaderij in wordt betrokken. Kortom wij kunnen niet zomaar toestaan dat er achter de coulissen afspraken en deals worden gemaakt waarmee we risico lopen dat het volk van Curaçao wordt benadeeld en geld van de Nederlandse belastingbetaler op het spel wordt gezet. De besluitvorming over de toekomst van de ISLA is autonome aangelegenheid van Curaçao, dat staat niet ter discussie. Maar de implicaties van het financiële plaatje voor het land Curaçao en de verantwoordelijkheid voor de deugdelijkheid van het bestuur en de rechten van de mensen die onder de rook wonen, maken van de ISLA-problematiek een verantwoordelijkheid die wij gezamenlijk dragen. Wij vragen de leden van deze commissie hun aandeel in die gedeelde verantwoordelijkheid te nemen. Ter herinnering voorzitter, 3 miljard dollar is door de huidige koers bijna net zoveel als de omvang van de schuldsanering van de Nederlandse Antillen in 2010. Financieel toezicht door het Cft is vooralsnog uitgesloten omdat de Rijkswet financieel toezicht vooralsnog niet van toepassing is op overheidsNV’s. Toch vragen wij u minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties te bewegen de ontwikkelingen scherp in de gaten te houden. De consequenties voor de begroting van het land Curaçao kunnen desastreus zijn. Voorzitter, we hebben de Rijksministerraad zien ingrijpen en een minister-president in hongerstaking zien gaan voor veel minder dollars.

 

1. Ten tweede vragen wij de leden van de Commissie met klem om het debat over de ISLA, zowel in deze samenstelling als plenair in de Kamer, in de schijnwerpers te blijven voeren. Gisteren gaf onze medeoprichter en huidige voorzitter van de Curaçaose zusterstichting een inspirerende speech in de Staten, waarin hij de aanwezige leden met klem verzocht een duurzame toekomst voor Curaçao ter harte te nemen. Wij doen hier dezelfde oproep, maar dan met een andere insteek.

Uw Commissie zou een daad kunnen stellen door tijdens het eerstvolgende IPKO, dat van 27 tot 29 mei a.s. hier in Den Haag wordt gehouden, thema’s als duurzaamheid, het gebruik van alternatieve energiebronnen en groene bewustwording blijvend op de agenda te zetten voor IPKO’s in de toekomst. Ook vragen wij u het debat over dit onderwerp ook met de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties of die van Buitenlandse Zaken te blijven voeren en hen te bestoken met kritische Kamervragen. Het gaat immers om meer dan de volksgezondheid, de veiligheid en het welzijn van de inwoners van Curaçao. In dit kader kan geen onderscheid worden gemaakt tussen enerzijds Nederlandse militairen en toeristen of anderzijds de kinderen die in rookwijken zoals Wishi en Marchena opgroeien en naar school moeten.

 

Voorzitter, ik kom tot een afronding.

Ik begon mijn inleiding met de complexe keuze waar Curaçao voor staat. Wij vertegenwoordigenhet enige alternatief dat Curaçao op een innovatieve en duurzame manier kansen, werkgelegenheid en welvaart brengt. Samen, en dan bedoel ik wij allen in Curaçao en in Nederland, kunnen er voor zorgen dat Curaçao kantelt in de groene richting. GreenTown Curacao is in 2010 alvast begonnen, u kunt vanaf vandaag mee duwen.Door ons de gelegenheid te bieden onze ambities en plannen aan u toe te lichten, heeft u in ieder geval een eerste belangrijke bijdrage geleverd aan een toekomst zonder vervuilende olieraffinaderij. Wij dragen een visie uit waarvan we willen dat de Curaçaose burger, de overheid en het bedrijfsleven die overneemt en zich eigen maakt. Een visie die aansluit bij de lijn die Aruba heeft uitgezet en de doelen die Nederland in het Energie-akkoord heeft vastgelegd. Wij vragen Nederland niet om ontwikkelingshulp of begrotingssteun, ons alternatief maakt van Curaçao een self-sustaining, circular economy. Samenwerken met onze partners in het Koninkrijk om samen geld te verdienen, zoals minister-president Rutte enthousiast.

GreenTown Curacao is een bottom-up beweging die met de dag groeit. Dagelijks werken we er hard aan om de once in a lifetime opportunity aan te grijpen en te verwezenlijken, zoals 100 jaar geleden ook werd gedaan. Gisteren hadden wij een succesvolle sessie in de Staten van Curaçao, vandaag rekenen we aan deze kant van de Oceaan op minstens zoveel enthousiasme.

Ik dank u voor uw aandacht.

 

Back